Wprowadzenie

Norma PN-72/H-84035, opublikowana 1 grudnia 1972 roku, obejmowała stale stopowe konstrukcyjne przeznaczone do wyrobu sprzętu szczególnie obciążonego. Dokument ten był jednym z fundamentów polskiego hutnictwa i przemysłu maszynowego drugiej połowy XX wieku.

Stale wchodzące w zakres normy były stosowane tam, gdzie kluczowe było połączenie wysokiej twardości powierzchniowej z wytrzymałym i sprężystym rdzeniem. Dzięki temu znalazły szerokie zastosowanie w lotnictwie, motoryzacji, energetyce oraz przemyśle obronnym.

Charakterystyka stali wg PN-72/H-84035

Stale konstrukcyjne stopowe tej normy cechowały się:

  • możliwością nawęglania lub ulepszania cieplnego,
  • wysoką hartownością i stabilnością struktury,
  • odpornością na ścieranie i pękanie zmęczeniowe,
  • zdolnością do pracy pod zmiennymi obciążeniami i w ekstremalnych warunkach,
  • dobrą ciągliwością rdzenia przy zachowaniu twardej powierzchni.

Dzięki tym właściwościom były niezastąpione w częściach maszyn, które musiały łączyć trwałość z niezawodnością. https://www.alfa-tech.com.pl/norma-pn-72-h-84035/ 

Gatunki stali wg PN-72/H-84035

30HGSA

  • Rodzaj: stal chromowo-molibdenowo-wanadowa do ulepszania cieplnego,
  • Zastosowanie: elementy lotnicze i motoryzacyjne narażone na duże obciążenia, takie jak wały, osie, korbowody czy części przekładni,
  • Cechy: wysoka hartowność, odporność na zmęczenie, stabilność wymiarowa po obróbce cieplnej.

35HGSA

  • Rodzaj: stal chromowo-molibdenowo-wanadowa,
  • Zastosowanie: przemysł ciężki i obronny, części konstrukcji narażone na udary i zmienne naprężenia,
  • Cechy: duża odporność na ścieranie, zdolność pracy w podwyższonych temperaturach, długowieczność w trudnych warunkach eksploatacji.

12H2N4A

  • Rodzaj: stal chromowo-niklowa do nawęglania,
  • Zastosowanie: części silnie obciążone, które wymagają bardzo twardej powierzchni i sprężystego rdzenia, np. koła zębate, wałki, tuleje,
  • Cechy: po nawęglaniu osiąga wyjątkowo wysoką twardość warstwy powierzchniowej przy zachowaniu ciągliwości rdzenia.

20H2N4A

  • Rodzaj: stal chromowo-niklowa do nawęglania,
  • Zastosowanie: elementy przekładni i mechanizmów pracujących pod dużymi obciążeniami, wymagające wysokiej odporności na ścieranie,
  • Cechy: wysoka wytrzymałość rdzenia, długotrwała odporność na zmęczenie i ścieranie.

30HN2MFA

  • Rodzaj: stal chromowo-niklowo-molibdenowo-wanadowa do ulepszania cieplnego,
  • Zastosowanie: przemysł lotniczy i zbrojeniowy – wały, osie, korbowody, elementy silników lotniczych,
  • Cechy: niezwykle wysoka wytrzymałość, stabilność strukturalna, odporność na ekstremalne obciążenia i udary.

Zastosowania przemysłowe stali PN-72/H-84035

Stale wg tej normy były szeroko wykorzystywane w:

  • lotnictwie – elementy silników, wały i konstrukcje nośne,
  • motoryzacji – części przekładni, wały korbowe, koła zębate,
  • przemyśle maszynowym – elementy przekładni, trzpienie, tuleje,
  • energetyce – komponenty turbin, części mechanizmów napędowych,
  • przemyśle obronnym – elementy uzbrojenia i mechanizmy wymagające najwyższej niezawodności.

PN-72/H-84035 a współczesne normy

Choć norma PN-72/H-84035 została zastąpiona przez nowsze europejskie dokumenty, jej gatunki mają swoje odpowiedniki w systemach EN, DIN i AISI.

Przykłady:

  • 30HGSA → EN 30CrMoV9 (1.7707), AISI 4340,
  • 35HGSA → EN 35CrMoV9 (1.7765),
  • 12H2N4A → EN 12CrNi4,
  • 20H2N4A → EN 20CrNi4,
  • 30HN2MFA → EN 30NiCrMoV12-5 (1.6747).

Dzięki harmonizacji możliwe jest bezproblemowe stosowanie tych stali w handlu międzynarodowym i produkcji globalnej.

Norma PN-72/H-84035 stanowiła fundament dla polskiego przemysłu lotniczego, motoryzacyjnego i maszynowego w latach 70. i 80. XX wieku. Określała wymagania dla stali stopowych konstrukcyjnych do sprzętu szczególnie obciążonego, które dzięki wyjątkowym właściwościom – wysokiej twardości powierzchniowej, odporności na ścieranie i wytrzymałości rdzenia – mogły być stosowane w najbardziej wymagających aplikacjach.

Choć dziś norma została zastąpiona przez europejskie EN i DIN, jej oznaczenia wciąż funkcjonują w praktyce przemysłowej i handlowej, a gatunki takie jak 30HGSA, 35HGSA, 12H2N4A, 20H2N4A czy 30HN2MFA pozostają kluczowe w wielu sektorach nowoczesnej gospodarki.